https://ashwinningstroke.blogspot.com/2021/03/blog-post_22.html

https://ashwinningstroke.blogspot.com/2021/03/blog-post_22.html

ટચૂકડી વાત

"વેણ વાઢવું એ માથા વાઢવાની હારોહાર છે."

     પોલાભાઈ તમારે તો મારે ન્યા જ હુવાનું છે હો....એ હા નાનુઓજા તમારે ન્યાં જ હુવું છે ને આજે સુવાણ કરવી છે તમારી હારે...

punita assignment sem-૩

#સજેશન બોક્સ

સૂચન બોક્સનો ઉપયોગ ગ્રાહકો અને ચોક્કસ સંસ્થાના સમર્થકો પાસેથી ઇનપુટ સાથે કાગળની સ્લિપ એકત્રિત કરવા માટે થાય છે. સૂચન બોક્સ આંતરિક રીતે, સંસ્થામાં અસ્તિત્વમાં હોઈ શકે છે, જેમ કે કર્મચારી અભિપ્રાય મેળવવા માટે.

ઇન્ડિયાનાના યુએસ સેનેટર ડેનિયલ ડબલ્યુ. વૂરહીસે સૌપ્રથમ 1890 માં સૂચન બોક્સ રજૂ કર્યું હતું. [2] વૂરહીસે આ બોક્સને "ધ પિટિશન બોક્સ" તરીકે ઓળખાવ્યું. સૂચન બોક્સની જેમ જ આ અમેરિકનોને તેમના પ્રતિસાદ આપવાની જગ્યા પૂરી પાડે છે. ડાબી બાજુનો ફોટો 1940 ના દાયકામાં બીજા વિશ્વયુદ્ધ દરમિયાન ઉપયોગમાં લેવાતા સૂચન બોક્સને દર્શાવે છે. ફેડરલ સરકારે કારખાનાના કામદારોને કાર્યક્ષમતા અને ઉત્પાદકતા કેવી રીતે વધારવી તે અંગે સૂચનો આપવા માટે પ્રોત્સાહિત કર્યા. આ પધ્ધતિના વર્ષો દરમિયાન વિવિધતાઓમાં કાગળ પ્રતિસાદ સ્વરૂપોનો સમાવેશ થાય છે જે પોસ્ટલ મેઇલ દ્વારા મોકલી શકાય છે, જેમ કે "અમે તમારા ઇનપુટનું મૂલ્ય કરીએ છીએ" અથવા "આજે સેવા કેવી હતી?" કેટલીક રેસ્ટોરાંમાં મળેલા કાર્ડ્સ; ટેલિફોન પર ટિપ્પણીઓ આપવા માટે વિનંતીઓ, જેમ કે કોલ સેન્ટર સાથેના વ્યવહારના અંતે સ્વૈચ્છિક સર્વેક્ષણ, અથવા ગ્રાહક સંતોષ સર્વેને ક callલ કરવા અને પૂર્ણ કરવા માટે પ્રિન્ટેડ સ્ટોર રસીદ પર આમંત્રણ (કેટલીકવાર ઉત્પાદન ડિસ્કાઉન્ટ સાથે ઓફર કરવામાં આવે છે); અથવા સંસ્થાની વેબસાઇટ પર પ્રતિસાદ સ્વરૂપોની પ્લેસમેન્ટ.

સેવાના સામાન્ય બિંદુથી આગળ વધીને ગ્રાહકોની ટિપ્પણીઓ માટે સૂચન બોક્સમાં ઘણા ફાયદા છે. સૂચન બોક્સ વ્યક્તિ અથવા સેવાની કેટલીક અજ્ાતતા પૂરી પાડે છે કે જે ગ્રાહક ટીકા કરી શકે છે. તેથી વધુ નિખાલસ અને ખુલ્લો પ્રતિસાદ આપો. અનામી પ્રતિસાદ ચોક્કસ બજાર સંશોધન ડેટા મેળવવા અને ગ્રાહક સંબંધો સુધારવાની તકો વધારે છે.

ટૂંક સમયમાં સૂચન બોક્સ પાછળની વિચારધારાએ વેગ મેળવ્યો અને કોર્પોરેટ સેટિંગ્સમાં રજૂ કરવામાં આવ્યો. મેનેજમેન્ટ કાર્યસ્થળની સંસ્કૃતિનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે બ boxક્સમાં રહેલી ટિપ્પણીઓનો ઉપયોગ કરશે. ત્યારથી કંપનીઓએ તેમની જરૂરિયાતોને વધુ સારી રીતે ફિટ કરવા માટે આ વિનંતી મોડેલની પોતાની આવૃત્તિઓ અપનાવી છે.

[9/3, 12:26 PM] Miss.POOJA❤️: ભૌતિક બોક્સ, પોસ્ટ બોક્સ તરીકે, સંદેશાવ્યવહારના ઇલેક્ટ્રોનિક સ્વરૂપ દ્વારા બદલવામાં આવ્યું હતું; જેમ કે ટપાલ સેવા પ્રણાલીઓ 2000 ના દાયકામાં ઇમેઇલ દ્વારા બદલવામાં આવી હતી. પરંપરાગત કાર્ય, "વધારાની ટિપ્પણીઓ, પ્રશ્નો અને વિનંતીઓ મેળવવી", હજુ પણ માંગ તરીકે અસ્તિત્વ ધરાવે છે: ગ્રાહકો અને ચોક્કસ સંસ્થાના સમર્થકો પાસેથી ઇનપુટ સાથે માહિતી એકત્રિત કરવી, અથવા કર્મચારીના ઇનપુટ મેળવવા માટેનો અર્થ.

ઝડપી ગતિશીલ ટેકનોલોજીના આ યુગમાં ભૌતિક સૂચન બોક્સ ખાલી રાખી શકતા નથી. કેટલાક સંદર્ભોમાં આધુનિક સૂચન બોક્સ એ અનામી ફોર્મ સાથેનું વેબપેજ છે, ઉદાહરણ તરીકે ઓનલાઇન સમીક્ષાઓ, અનામી ડિજિટલ પ્રતિસાદ, કર્મચારી સૂચન કાર્યક્રમો અને કર્મચારી સમીક્ષા સાઇટ્સ જેમ કે ખરેખર. અન્ય સંદર્ભોમાં, તે એક સંપૂર્ણ ઇશ્યૂ ટ્રેકિંગ સિસ્ટમમાં ફેરવાઈ, જે નીચેની મુખ્ય લાક્ષણિકતાઓને મંજૂરી આપે છે (જે જૂના ક્લાસિક સૂચન બોક્સ સાથે અશક્ય હતું):

ડેટાબેઝમાં સમગ્ર ઇતિહાસ સૂચનો સંગ્રહિત કરો: દરેક સૂચનને "ટિકિટ નંબર" પ્રાપ્ત થાય છે, અને વિગતવાર સૂચન-ફોર્મ સંગ્રહિત થાય છે;

વપરાશકર્તા અને કંપનીને તમારા રૂટિંગ પરની સ્થિતિનું નિરીક્ષણ કરવાની મંજૂરી આપો: દરેક ટિકિટ એક સ્થિતિ મેળવે છે, જે ઓડિશન પ્રતિસાદ અથવા સમસ્યા-નિરાકરણમાં તેની પ્રગતિ સાથે બદલાય છે.

સૂચન કાર્યક્રમ ચલાવવાથી વધુ પારદર્શિતા, સ્પષ્ટ અને સીધો સંદેશાવ્યવહાર, અને વધુ અસરકારક પ્રતિસાદ લૂપ સંબંધિત લાભાર્થી બની શકે છે.

[9/3, 12:27 PM] Miss.POOJA❤️: સૂચન બોક્સ સાથે કર્મચારીના મંતવ્યો ભેગા કરવા પણ ફળદાયી હોઈ શકે છે, ખાસ કરીને ગ્રુપ થિંક-પ્રોન વાતાવરણમાં અને કોર્પોરેટ સંસ્કૃતિમાં જે "શૂટ ધ મેસેન્જર" માનસિકતાને વળગી રહે છે. જો કે, જાહેર જનતા તરફથી અનામી સૂચન સ્વરૂપોના ઉપયોગની જેમ, સહી વગરની ટિપ્પણીઓને મંજૂરી આપવી એ જવાબદારીનું બલિદાન આપી શકે છે અને પ્રતિસાદ સિસ્ટમને દુરુપયોગ માટે સંવેદનશીલ બનાવી શકે છે. એમ્પ્લોયરો પ્રશ્નો રજૂ કરીને કર્મચારીઓના અભિપ્રાય પણ ભેગા કરી શકે છે અને ક્રાઉડસોર્સિંગ દ્વારા દરેકના અભિપ્રાય ગુપ્ત રીતે ભેગા કરી શકે છે. કર્મચારીના જ્ knowledgeાનનો ઉપયોગ કરીને, ક્રાઉડસોર્સિંગ તકનીકો "નવી નવીનતાઓ" ને પ્રોત્સાહન આપવા માટે જાણીતી છે [3]

ડેટાબેઝમાં પ્રાપ્ત સૂચનો રેકોર્ડ કરવાથી કોઈપણ ટ્રેન્ડને ટ્રેક કરવામાં મદદ મળી શકે છે. જ્યારે કેટલીક સિસ્ટમો સૂચનોને ખાનગી રાખે છે, કેટલીક સિસ્ટમો સૂચનોને સાર્વજનિક બનાવે છે, જે અન્ય લોકોને સમાન સૂચન બનાવવાને બદલે સૂચનને સમર્થન આપે છે. આ મતદાન પ્રણાલી આયોજકોને સૌથી વધુ શું સૂચવે છે તે ઝડપથી જોવાની મંજૂરી આપે છે. ઘણું સૂચન બોક્સ કર્મચારીઓને વિચારો આપવા માટે પરવાનગી આપે છે, આંતરિક કંપની ક્રાઉડસોર્સિંગ વિચારો અથવા સૂચનો પર કર્મચારીના મંતવ્યો નક્કી કરે છે.

#વિડિયો મેગેઝિન

[9/3, 2:48 PM] Miss.POOJA❤️: વિડીયો મેગેઝીન ઓનલાઈન વિડીયોની શ્રેણી છે જે પ્રિન્ટ મેગેઝિન ફોર્મેટને અનુસરે છે જેમાં વાચક/દર્શક સમયાંતરે કોઈ મુદ્દો વાપરે છે. વિડીયો મેગેઝીન પરંપરાગત ઓનલાઈન મેગેઝીન અથવા ઈઝીનથી અલગ છે કારણ કે તે વિડીયો ફોર્મેટમાં વિતરિત કરવામાં આવે છે અને ઓનલાઈન સામગ્રી વાંચવાને બદલે ઓનલાઈન જોવા દ્વારા તેનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.

[9/3, 2:49 PM] Miss.POOJA❤️: વિડીયો મેગેઝિનનો ખ્યાલ 1980 ના દાયકામાં ફ્લિપસાઇડ વિડીયો ફેન્ઝીન જેવા ઓછા બજેટ શીર્ષકો સાથે શરૂ થયો હતો, જે પંક ફેન્ઝીન ફ્લિપસાઇડ સાથે સંલગ્ન વિડીયો પૂરક છે. [1] 1990 ના દાયકાની શરૂઆતમાં, ખ્યાલ સંપૂર્ણ રીતે જોડાયો હતો અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ અને બ્રિટન બંનેમાં મુખ્ય મીડિયા સંસ્થાઓ દ્વારા સંખ્યાબંધ ટાઇટલ બનાવવામાં આવ્યા હતા. ઉલ્લેખનીય પ્રોડક્શન્સ બીએમજી દ્વારા 1990 માં પ્રકાશિત થયેલ સ્લેમિન 'રેપ વિડીયો મેગેઝિન, [2] અને વિડીયો ગેમ લક્ષી ક્લિક વિડીયો મેગેઝીન હતી, જેનું નિર્માણ અને 1991 માં રીલીઝ થયું હતું. [3]

સંખ્યાબંધ પ્રિન્ટ મેગેઝિને તાજેતરના વર્ષોમાં ડિજિટલ વિડીયો પ્લેટફોર્મ પર તેમની સામગ્રીને પ્રતિબિંબિત કરી છે, અને આ ઉપરાંત ઓનલાઈન માત્ર વિડીયો કન્ટેન્ટનું નિર્માણ કર્યું છે. એક ઉદાહરણ વાયર્ડના સ્વતomપૂર્ણ ઇન્ટરવ્યુ છે.

વિવિધ બંધારણો

[9/3, 2:49 PM] Miss.POOJA❤️: શુદ્ધ વિડિઓ સામયિકો

આ સામયિકો વિડીયો ફોર્મેટમાં અને માત્ર ઓનલાઈન અસ્તિત્વ ધરાવે છે, તેને ટેકો આપવા માટે પ્રિન્ટ સમકક્ષ વગર.

આ ફોર્મેટમાં લોન્ચ થનાર પ્રથમ મેગેઝિન "ધ આઈ લવ કોમેડી વિડીયો મેગેઝીન" હતું, જે હાલમાં યુ ટ્યુબ દ્વારા પ્રકાશિત કરવામાં આવ્યું છે, જે જુલાઈ 2016 માં લોન્ચ થયું હતું. [4] આ પછી માર્ચ 2017 માં મ્યુઝિક લાઇફસ્ટાઇલ મેગેઝિન EWE Zine ના લોન્ચ સાથે થયું.

[9/3, 2:50 PM] Miss.POOJA❤️: ઓગમેન્ટેડ રિયાલિટી વિડીયો મેગેઝીન

ઓગમેન્ટેડ રિયાલિટી વિડીયો મેગેઝીન પાસે તેને ટેકો આપવા માટે પ્રિન્ટ કાઉન્ટરપર્ટ છે. લેયર જેવી એપ્લિકેશનોનો ઉપયોગ અને જે ઓફલાઇનને ઓનલાઇન સાથે જોડે છે. સામયિકો તેમની સામગ્રીને અરસપરસ બનાવવા માટે લેયર નામની એપનો ઉપયોગ કરે છે, અન્યત્ર વિડીયો સામગ્રી સાથે લિંક કરે છે.

sem:-3 vinod-sir assi.ment

સમાજ પર ફિલ્મોની અસર 

ફિલ્મો આપણું રાષ્ટ્રીય ‘પાસટાઇમ’ મનોરંજનનું સાધન છે. હોલીવુડ પછી વિશ્વમાં આપણે ત્યાં અર્થાત્‌ બોલીવુડમાં સૌથી વધુ ફિલ્મો બને છે અને જોવાય છે. હવે માત્ર હિન્દી ફિલ્મો જ નહીં પ્રાદેશિક ફિલ્મો પણ હિન્દીમાં ડબ કરીને કે રીમેક બનાવીને બતાવવામાં આવે છે એટલે બીજા પ્રદેશોની કલા અને સંસ્કૃતિની ઝાંખી હવે દેશનો કોઇપણ નાગરિક જાણી અનુભવી શકે છે. આજે કેટલાંક લોકો પ્રશ્ન કરી રહ્યાં છે કે આ ફિલ્મોનો આપણા સમાજ ઉપર આપણા માનસ ઉપર કોઇ પ્રભાવ પડે છે ખરો ?

આ પ્રશ્નનો ઉત્તર શોધતાં પહેલાં આપણે કેટલીક પાયાની બાબત સમજવાની જરૂર છે અને એ છે કે ફિલ્મો મોટા ભાગે મનોરંજન મેળવવા માટે બનાવાય અને જોવાય છે. ફિલ્મ નિર્માતાઓ અને ફાયનાન્સીયરો માટે આ એક લાભનો ધંધો છે. ઘણા જોખમો હોવા છતાં હવે ગ્લોબલાઇઝ્‌ડ વર્લ્ડમાં આખા વિશ્વમાં સંગીત અને ફિલ્મોના રાઇટ્‌સ વેચી એટલી તો કમાણી થઇ જ જાય છે કે નિર્માતાઓને મોટેભાગે રડવાનો વારો નથી આવતો. ઊલટું ફિલ્મ સફળ થઇ જાય તો બખેબખા જ થઇ જાય છે. લેખક, સંગીતકાર માટે ફિલ્મો પોતાની કલાને પ્રદર્શિત કરવાનું માધ્યમ છે, તો અભિનેતા - અભિનેત્રીઓ માટે કમાવવાની સાથે પબ્લીસીટી મેળવવાનું અને ફેન ફોલોઇંગ વધારવાનું માધ્યમ છે. અને દર્શક માટે જીવનની હાડમારીઓમાંથી, દુઃખ દર્દમાંથી પલાયન થવાની તક હોય છે. મોટાભાગના લોકો ફિલ્મો એટલા માટે જોવા જાય છે કે પોતાની સમસ્યાઓને બે ઘડી ભૂલી જાય, તણાવ ઓછો થઇ જાય. કેટલાક દિગ્દર્શકો એટલા માટે તો મસાલા અને મનોરંજનથી ભરપૂર ફિલ્મો બનાવે છે. એમાં કશું ખોટું પણ નથી. તો કેટલાક દિગ્દર્શકો કોઇ સમસ્યા પ્રત્યે દિશા નિર્દેશ કરતી ગંભીર ફિલ્મો પણ બનાવે છે. એમાં એમને કલા અને સામાજિક જવાબદારી નિભાવવાનો આશય હોય છે.

સમાજ પર ફિલ્મોનો પ્રભાવ પડતો નથી એવું એક વર્ગ માને છે અને બીજો વર્ગ માને છે કે સમાજ ઉપર ચોક્કસ પ્રભાવ પડે છે.

પ્રથમ વર્ગ કહે છે કે પ્રભાવ પડતો નથી એમનું માનવું છે કે ફિલ્મો માત્ર મનોરંજન માટે જ બનાવવામાં આવે છે અને લોકોનું મનોરંજન કરવું હોય તો પછી વાર્તા, સંવાદો, ગીતો કશાયમાં કોઇ લોજિકની જરૂર નથી રહેતી. મનોરંજન એટલે મનોરંજન. એ માટે પછી અભિનેત્રીએ અંગ-ઉપાંગો બતાવવા પડે, નદી, નાળા કે દરિયામાં અર્ધનગ્ન થઇને નાહવું પડે, સંવાદો ભલેને દ્વિઅર્થી હોય - બસ લોકોને મનોરંજન મળે એ જ મહત્ત્વનું છે. આખરે તો લોકો એમના જીવમાં એમ પણ ઘણાં દુઃખી છે. પોતાનું ગમ ભૂલવા માટે થિયેટરમાં આવે ત્યાં પણ જો એને રડવાનું જ હોય - બંને રીતે - આંસુઓથી પણ અને ફિલ્મ સારી ન હોય તો પૈસા ખર્ચીને - તો પછી આવી ફિલ્મો લોકો ન જ જુએ એ સારૂં છે. નિર્માતા - નિર્દેશકોએ કંઇ સમાજને સુધારવાનો ઠેકો નથી લીધો. આ તો બિઝનેસ છે. અને બિઝનેસમાં જેટલો વધારે નફો મેળવી શકાય એટલું મેળવી લેવું. આનું શ્રેષ્ઠ ઉદાહરણ દક્ષિણ ભારતની મોટાભાગની ફિલ્મો છે. એ જોવા જવું હોય તો દર્શકોએ મગજ ઘરે રાખીને જ જવું. લોજિક-ફોજિકની કોઇ ચર્ચા નહીં કરવાની. હીરો વિલનને એક લાત મારે તો વિલન આકાશમાં ૫૦ મીટર ફૂટ ઊડીને પડે કે લાતમાં જમીનમાં ૫ ફૂટનો ખાડો પણ પડી જાય ! અરે વિલન મજબૂત દિવાલ તોડીને બીજી બાજુ પણ પડે !

ફિલ્મો આપણું રાષ્ટ્રીય ‘પાસટાઇમ’ મનોરંજનનું સાધન છે. હોલીવુડ પછી વિશ્વમાં આપણે ત્યાં અર્થાત્‌ બોલીવુડમાં સૌથી વધુ ફિલ્મો બને છે અને જોવાય છે. હવે માત્ર હિન્દી ફિલ્મો જ નહીં પ્રાદેશિક ફિલ્મો પણ હિન્દીમાં ડબ કરીને કે રીમેક બનાવીને બતાવવામાં આવે છે એટલે બીજા પ્રદેશોની કલા અને સંસ્કૃતિની ઝાંખી હવે દેશનો કોઇપણ નાગરિક જાણી અનુભવી શકે છે. આજે કેટલાંક લોકો પ્રશ્ન કરી રહ્યાં છે કે આ ફિલ્મોનો આપણા સમાજ ઉપર આપણા માનસ ઉપર કોઇ પ્રભાવ પડે છે ખરો ?

આ પ્રશ્નનો ઉત્તર શોધતાં પહેલાં આપણે કેટલીક પાયાની બાબત સમજવાની જરૂર છે અને એ છે કે ફિલ્મો મોટા ભાગે મનોરંજન મેળવવા માટે બનાવાય અને જોવાય છે. ફિલ્મ નિર્માતાઓ અને ફાયનાન્સીયરો માટે આ એક લાભનો ધંધો છે. ઘણા જોખમો હોવા છતાં હવે ગ્લોબલાઇઝ્‌ડ વર્લ્ડમાં આખા વિશ્વમાં સંગીત અને ફિલ્મોના રાઇટ્‌સ વેચી એટલી તો કમાણી થઇ જ જાય છે કે નિર્માતાઓને મોટેભાગે રડવાનો વારો નથી આવતો. ઊલટું ફિલ્મ સફળ થઇ જાય તો બખેબખા જ થઇ જાય છે. લેખક, સંગીતકાર માટે ફિલ્મો પોતાની કલાને પ્રદર્શિત કરવાનું માધ્યમ છે, તો અભિનેતા - અભિનેત્રીઓ માટે કમાવવાની સાથે પબ્લીસીટી મેળવવાનું અને ફેન ફોલોઇંગ વધારવાનું માધ્યમ છે. અને દર્શક માટે જીવનની હાડમારીઓમાંથી, દુઃખ દર્દમાંથી પલાયન થવાની તક હોય છે. મોટાભાગના લોકો ફિલ્મો એટલા માટે જોવા જાય છે કે પોતાની સમસ્યાઓને બે ઘડી ભૂલી જાય, તણાવ ઓછો થઇ જાય. કેટલાક દિગ્દર્શકો એટલા માટે તો મસાલા અને મનોરંજનથી ભરપૂર ફિલ્મો બનાવે છે. એમાં કશું ખોટું પણ નથી. તો કેટલાક દિગ્દર્શકો કોઇ સમસ્યા પ્રત્યે દિશા નિર્દેશ કરતી ગંભીર ફિલ્મો પણ બનાવે છે. એમાં એમને કલા અને સામાજિક જવાબદારી નિભાવવાનો આશય હોય છે.

સમાજ પર ફિલ્મોનો પ્રભાવ પડતો નથી એવું એક વર્ગ માને છે અને બીજો વર્ગ માને છે કે સમાજ ઉપર ચોક્કસ પ્રભાવ પડે છે.

પ્રથમ વર્ગ કહે છે કે પ્રભાવ પડતો નથી એમનું માનવું છે કે ફિલ્મો માત્ર મનોરંજન માટે જ બનાવવામાં આવે છે અને લોકોનું મનોરંજન કરવું હોય તો પછી વાર્તા, સંવાદો, ગીતો કશાયમાં કોઇ લોજિકની જરૂર નથી રહેતી. મનોરંજન એટલે મનોરંજન. એ માટે પછી અભિનેત્રીએ અંગ-ઉપાંગો બતાવવા પડે, નદી, નાળા કે દરિયામાં અર્ધનગ્ન થઇને નાહવું પડે, સંવાદો ભલેને દ્વિઅર્થી હોય - બસ લોકોને મનોરંજન મળે એ જ મહત્ત્વનું છે. આખરે તો લોકો એમના જીવમાં એમ પણ ઘણાં દુઃખી છે. પોતાનું ગમ ભૂલવા માટે થિયેટરમાં આવે ત્યાં પણ જો એને રડવાનું જ હોય - બંને રીતે - આંસુઓથી પણ અને ફિલ્મ સારી ન હોય તો પૈસા ખર્ચીને - તો પછી આવી ફિલ્મો લોકો ન જ જુએ એ સારૂં છે. નિર્માતા - નિર્દેશકોએ કંઇ સમાજને સુધારવાનો ઠેકો નથી લીધો. આ તો બિઝનેસ છે. અને બિઝનેસમાં જેટલો વધારે નફો મેળવી શકાય એટલું મેળવી લેવું. આનું શ્રેષ્ઠ ઉદાહરણ દક્ષિણ ભારતની મોટાભાગની ફિલ્મો છે. એ જોવા જવું હોય તો દર્શકોએ મગજ ઘરે રાખીને જ જવું. લોજિક-ફોજિકની કોઇ ચર્ચા નહીં કરવાની. હીરો વિલનને એક લાત મારે તો વિલન આકાશમાં ૫૦ મીટર ફૂટ ઊડીને પડે કે લાતમાં જમીનમાં ૫ ફૂટનો ખાડો પણ પડી જાય ! અરે વિલન મજબૂત દિવાલ તોડીને બીજી બાજુ પણ પડે !

આ વર્ગના લોકોના મુખ્ય મુદ્દા આ છે - ફિલ્મો માત્ર મનોરંજન માટે છે. ભયાનક વાસ્તવિકતાઓમાંથી પલાયન થવા માટે ફિલ્મોનો પ્રભાવ દર્શકોના વર્તન અને અભિગમ ઉપર પડતો નથી. હોલીવુડ અને બોલીવુડ (અને બીજી જે કોઇ ફિલ્મ ઇન્ડસ્ટ્રી હોય) નું મુખ્ય કામ લાખો કરોડો દર્શકોને ‘સપના’ આપવાનું છે. જે ફિલ્મોમાં મસાલો-મનોરંજન હોય છે. એમાં કોઇ સંદેશ હોતો નથી, અને જે ફિલ્મોમાં સંદેશ હોય છે એમાં મનોરંજન નથી હોતું. કારણ કે મનોરંજન ફિલ્મોનો અર્થ એ છે કે જેમાં અર્થ વિનાની વાર્તા, ગીતો, ડાન્સ, ફાઇટ, કોમેડી, સર્કસ હોય, જેનો કોઇ પ્રભાવ દર્શકોના મન પર પડે એ જરૂરી નથી.

હવે, આપણે બીજા વર્ગની વાત કરીએ, આ વર્ગ માને છે કે ફિલ્મોનો દર્શકોના વ્યવહાર, વર્તન અને માનસ પર જરૂર પ્રભાવ પડે છે. કારણ કે એ દરેક દર્શક જે ફિલ્મ જોવા આવે છે એ પસંદગીયુક્ત અને સર્જનાત્મક રીતે વર્તે છે. પોતાની ભાવનાઓ મુજબ એના પાત્ર સાથે પોતાને ઢાળવાનો પ્રયત્ન કરે છે. નાટક, વાર્તા-કથન ની જેમ જ ફિલ્મ પણ એક એવું માધ્યમ છે જેના થકી દરેક વ્યક્તિ પોતાની જાતને, પોતાની સામાજિક ભૂમિકાને અને પોતાના જૂથના મૂલ્યોને સમજવાનો પ્રયત્ન કરે છે. એના પાત્રો સાથે પોતાની જાતને જોડે છે. દરેક દર્શક પોતાની જરૂરિયાત મુજબનું ફિલ્મમાંથી ગ્રહણ કરે છે. પોતાના જીવનમાં શું ઉપયોગી છે એનું શું કામમાં આવશે એ જ તત્ત્વો ફિલ્મમાંથી ગ્રહણ કરે છે. આ વર્ગના ફિલ્મ નિર્માતા-નિર્દેશકો માટે મનોરંજન કરતાં કોઇ સંદેશ કે કોઇ સમસ્યા પ્રત્યે ધ્યાનકર્ષણ કરવું વધારે મહત્ત્વનું છે. આથી આવા નિર્દેશક ગંભીર ફિલ્મો બનાવવામાં માને છે. સમાજની કડવી વાસ્તવિકતાઓ ગંભીર જ હોય છે, એ હસીને ઉડાવી દેવા જેવી નથી હોતી. આવી ‘સંદેશાત્મક’ કે ‘શૈક્ષણિક’ કક્ષાની કહી શકાય એવી ફિલ્મોમાં ઉકળતા પ્રશ્નો, ગંભીર સમસ્યાઓ ખાસ કરીને વિવાદિત હોય એવી - રજૂ કરવામાં આવે છે, તેથી આમાં મનોરંજનની આશા રાખી શકાય નહીં.

આ વર્ગની ઘણી ફિલ્મોનાં ઉદાહરણ આપી શકાય એમ છે. આ જ વર્ગમાં ઓફબીટ કે આર્ટ ફિલ્મોનો સમાવેશ પણ કરી શકાય. ‘અર્થ’, ‘સારાંશ’, ‘મંડી’, ‘અકુર’, ‘રૂદાલી’ જેવી ફિલ્મોના નામ આજની નવી પેઢી માટે જરા અજાણ્યા લાગશે. એક સમય હતો જ્યારે લોકો દિલીપકુમાર, રાજકપૂર અને દેવઆનંદની નકલો કરતા. પછી રાજેશ ખન્નાની સ્ટાઇલમાં વાતો કરતા હતા. અમિતાભ બચ્ચનના આવ્યા પછી એના જેવી હેર સ્ટાઇલ અને બેલ આકારના પેન્ટના પાયચાં જેને બેલબોટમ કહેવાતા - લોકો એવી પેન્ટો પહેરતા હતા. બચ્ચને ફ્રેંચ કટ દાઢી રાખી તો એના જેવી દાઢી રાખનારા સફેદ દાઢી અને માથાના કાળા વાળ રાખનારા બચ્ચનના ઘણાં ફેન્સ હજી પણ તમને ૧૧મી ઓક્ટોબરે કેક કાપીને જન્મદિન ઉજવતા જોવા મળશે. સલમાન ફાટેલી જીન્સ પહેરે તો એ ફેશન બની જાય અને યુવાનીયા પણ આવી જીન્સ પહેરે. ટૂંકમાં, ફિલ્મી સિતારાઓ અને ફિલ્મોનો પ્રભાવ તો પડે જ છે. એવું આ બીજો વર્ગ માને છે.

ઉપર કહ્યું એમ શૈક્ષણિક કે પોતાના ખાસ ઉદ્દેશ્ય કે વિષયને સમાજ સુધી પહોંચાડવાના આશય ધરાવતી ફિલ્મો લોકોનાં વર્તન અને વિચાર ઉપર પ્રભાવ પાડે છે. ‘તારે ઝમીં પર’  ફિલ્મ પછી સમાજમાં ‘ડાયલેક્સીયા’ જેવી સમસ્યા બાળકોમાં હોય છે તેના તરફ ધ્યાન ગયું. એ પછી માતાપિતા પોતાના બાળકોને સમજવા લાગ્યા અને ઉપાય શોધવા લાગ્યા. આ કંઇ એકદમ નવી બિમારી નથી, એ તો વર્ષો બલકે સદીઓથી અસ્તિત્વ ધરાવે છે. લિયોનાર્ડો વિન્સી, વોલ્ટ ડિઝની, રિચર્ડ બ્રેન્સન, ટોમક્રુઝ, આલબર્ટ આઇન્સ્ટાઇન, વ્હુપી ગોલ્ડબર્ગ, જ્હોન એફ કેનેડી, જ્યોર્જ વોશિંગ્ટન, જ્યોર્જ બુશ પાબ્લો, પિકાસો, સ્ટીવન સ્પીલબર્ગ, સ્ટીવ જોબ્સ, બોક્સર મોહંમદ અલી, બિલ ગેટ્‌સ, ઋતિક રોશન, અભિષેક બચ્ચન, દિપીકા પાદુકોણ, મનિષા કોઇરાલા જેવી હસ્તીઓ આનો ભોગ બની ચૂકી હતી. આ ફિલ્મ પછી સુરત યુનિવર્સિટીએ તો દેશમાં સૌ પ્રથમ આના વિશે કોર્સ પણ દાખલ કર્યો હતો.

‘થ્રી ઇડીયટ્‌સ’ જોયા પછી ઘણા માતાપિતા પોતાના સંતાનોને તેમના મનગમતા ક્ષેત્રમાં કામ કરવાની તક આપવા લાગ્યા. ‘પીકે’ પછી ઘણાં લોકો  ‘રોંગ નંબર’ થી બચવા અર્થાત્‌ નકલી સાધુ સંતો અને ફ્રોડ બાબાઓથી ચેતવા લાગ્યા.

બહુ સફળ નહિ થયેલી પરંતુ એક ગંભીર સંદેશો આપતી કોમેડી ફિલ્મ ‘ફાલતું’ ખરેખર તો એવોર્ડને હકદાર હતી. આપણી સડી ગયેલી શિક્ષણ વ્યવસ્થા ઉપર એમાં ધારદાર કટાક્ષ હતો. આ ફિલ્મ જોયા પછી ઘણા એવરેજ વિદ્યાર્થીઓ એટલુ તો જરૂર સમજ્યા હશે કે હોશિયાર હોવા કરતાં પોતાનામાં રહેલા ટેલેન્ટને બહાર લાવી સફળ થઇ શકાય છે.

‘ભાગ મિલ્ખા ભાગ’, ‘દંગલ’, ‘ધોની’, ‘મેરીકોમ’, ‘તેંડુલકર’ જેવી સ્પોટ્‌ર્સ ફિલ્મો જોયા પછી ઘણાં યુવાનો યુવતીઓ સ્પોટ્‌ર્સમાં કરીયર બનાવી સફળ થઇ શકાય છે. એ જાણીને આ ક્ષેત્રમાં આવવા લાગ્યા છે. આવી ફિલ્મોની બધી સારી સારી અસરો જ થાય છે એમ ન માની લેતા. ડ્રગ્સ, માફીયા ટોળકીઓ કે ખતરનાક ખૂની ફિલ્મો યુવાનોના માનસ પર અવળી અસર પણ કરે છે. આવા યુવાનો બીડી, સિગારેટ, શરાબ, ડ્રગ્સ નાં બંધાણી પણ બની જાય છે. તો આ પ્રકારની કેટલીક ફિલ્મો સમાજમાં કે સંપ્રદાયોમાં લડાઇ - ઝઘડાનું કે ધૃણા ફેલાવવાનું કારણ પણ બની શકે છે.

મુદ્દો એ છે કે ફિલ્મોની સારી નરસી અસર દર્શકોના માનસ પર જરૂર પડે છે. મનોવિજ્ઞાનીઓએ કરેલાં સંશોધનોને આપણે સાચા માનીએ તો -

ફિલ્મો કલાનો એક ભાગ છે અને કલા વ્યક્તિગત આરોગ્ય સુધારે છે. માનસિક આરોગ્ય પણ સુધારે છે. કલાથી કૌશલ્ય, સાંસ્કૃતિક સ્વાભિમાન અને સર્જનાત્મકતા વધે છે. જે બાળકો કલામાં રસરૂચિ લે છે એ ભણવામાં બીજા વિષયોમાં પણ સારૂં પ્રદર્શન કરે છે

sem-3 Ashwin sir assi.ment

સનસનાટી પૂર્ણ પત્રકારત્વના સબંધિત માધ્યમના નીતિમત્તા વિષયક મુદ્દા

હાલનું ભારતીય મીડિયા સંકટમાં છે. સમગ્ર મીડિયા સામે પોતાની વિશ્વસનીયતાને ટકાવી રાખવાના ગંભીર પ્રશ્નો ઊભા થયા છે. સંપાદકોનું સ્થાન મૅનેજરોએ લીધું છે. ઉપરાંત ‘ગૉસિપ’ અને સનસનાટીની ભરમારે તટસ્થ સમાચારોને માધ્યમોમાંથી ગાયબ કરી નાંખ્યા છે. આ પ્રક્રિયામાં નિષ્પક્ષતાને નુકસાન પહોંચ્યું છે ...

આધુનિક મીડિયાને અસ્તિત્વમાં આવ્યે ત્રણસો વર્ષથી વધુ સમય થયો નથી. વૈશ્વિક સ્તરે શરૂ થયેલાં સુધારણા-આંદોલન અને નવજાગૃતિ કાળ દરમિયાન તેનો જન્મ થયો. ટેક્‌નોલૉજી ક્ષેત્રે નવાં-નવાં સંશોધનો થતાં મીડિયામાં પણ દેખીતું પરિવર્તન આવ્યું છે. રેડિયો, ફિલ્મ, ટીવી, કમ્પ્યૂટર, ઇન્ટરનેટ, સેલફોન, આઇ-પેડ, ફેસબુક અને યૂ-ટ્‌યૂબ વગેરેના આગમન સાથે જ મીડિયામાં ક્રાંતિકારી પરિવર્તન આવ્યું છે.

હું એ કાળમાં જન્મ્યો, જ્યારે સમાચારનું મુખ્ય માધ્યમ રેડિયો હતું. પત્રકારત્વની દુનિયામાં મેં ત્યારે પ્રવેશ કર્યો, જ્યારે હૉટમેટલ-રોટરી યુગ હતો, ત્યારે ટપાલ-આવૃત્તિ માટે ચોવીસ કલાક કામ કરવું પડતું. વધુ આવૃત્તિઓ અને ઑફ્‌સેટયુગમાં હું પરિપક્વ થયો. કમ્પ્યૂટરયુગની શરૂઆત થતાં જ હું રિટાયર થઈ ગયો. હવે મીડિયાનો અર્થ ઇલેક્ટ્રોનિક મીડિયા, ઇન્ટરનેટ, બ્રેકિંગ ન્યૂઝ અને સોશિયલ મીડિયા છે. આ બધું જ મારી સમજની બહાર છે. આપણે દરેક ક્ષણે, ૨૪ ગુણ્યા ૭ દુનિયાથી જોડાયેલાં રહીએ છીએ. આજે મીડિયામાં કશું જ પહેલાં જેવું નથી. હવે દુષ્પ્રચાર અને અફવાની સમાચાર સાથે જાણે ટક્કર થઈ રહી છે.

અત્યારે મીડિયાનું વાતાવરણ સતત બદલાઈ રહ્યું છે. તેના પર મૅનેજર અને કૉર્પોરેટ હાઉસનું પ્રભુત્વ છે. મીડિયાનો ખૂબ મોટો હિસ્સો વિષયવસ્તુના હિસાબે ઉપરછલ્લો અને સનસનાટી પેદા કરનારો, મનોરંજક અને રેટિંગનો ભૂખ્યો થઈ ગયો છે. આજના સમયે ભારતીય મીડિયાની વાસ્તવિકતા, આપણે ક્યાં ઊભા છીએ અને આપણે કઈ દિશામાં જવું છે, તેને સમજાવાની જરૂર છે. કેટલાક લોકો માને છે કે ત્રીજા પ્રેસના આયોગ દ્વારા આ લક્ષ્ય પ્રાપ્ત કરી શકાય છે, પરંતુ તે હકીકતમાં શક્ય નથી. બીજું વિશ્વયુદ્ધ પૂર્ણ થયા બાદ અમેરિકાએ પ્રેસની સ્થિતિ અંગે સમીક્ષા કરી હતી. તેના માટે ‘હંચિસ-આયોગ’ની રચના કરવામાં આવી હતી, જે અંતર્ગત અમેરિકાના અનેક અગ્રણી લોકો એકત્રિત થયા હતા. આ આયોગે કૉર્પોરેટ જોડતોડને બદલે સામાજિક જવાબદારી, તટસ્થતા અને સંતુલન પર ભાર મૂક્યો હતો. યુદ્ધ બાદ મહાસત્તા તરીકે ઊભા થઈ રહેલાં અમેરિકન માધ્યમો આંતરરાષ્ટૃીય મુદ્દે વધુ રસ લેવા લાગ્યાં હતાં. ‘હંચિસ-આયોગ’ના અહેવાલનો અમેરિકાની બહાર પણ વ્યાપક સ્તરે હવાલો અપાવવા લાગ્યો.

ત્યાર બાદ ૧૯૭૦ના અંતમાં યુનેસ્કો દ્વારા ‘મેકબ્રાઇડ-આયોગ’ની રચના કરવામાં આવી હતી. તેનું કામ વૈશ્વિક સ્તરે માહિતીનું વધુ સારી રીતે આદાન-પ્રદાન થાય તે નિશ્ચિત કરવાનું હતું. જેથી વિકસિત અને ત્રીજા દુનિયાના દેશો વચ્ચે યોગ્ય રાજકીય અને સામાજિક સંતુલન સ્થાપિત કરી શકાય. આ પહેલથી મીડિયા પર ખૂબ ઊંડો પ્રભાવ પડ્યો. પરંતુ આજે સ્થિતિ તેનાથી પૂર્ણ રીતે વિપરીત છે. ભારતીય મીડિયાનો ખૂબ મોટા સ્તરે વિસ્તાર થયો છે. મીડિયાએ નવા યુગમાં પ્રવેશ કર્યો છે, જ્યાં સોશિયલ મીડિયામાં દરેક પુરુષ અને મહિલા એક ‘સિટીઝન જર્નાલિસ્ટ’ છે.

હું નવા મીડિયાના રચનાત્મક પ્રયોગોનો તરફદાર છું. તેના માટે બુદ્ધિજીવી અને ખુલ્લા દિમાગના લોકોએ આગળ આવવું જોઈએ. જો શક્ય હોય તો એક ‘બ્લ્યુ-રિબન આયોગ’ની રચના કરવી જોઈએ, જેમાં શિક્ષણવિદ, વૈજ્ઞાનિક, વિચારક, રાજનીતિજ્ઞ, કૉર્પોરેટ હાઉસના પ્રમુખ, સામાજિક કાર્યકર્તા, મજૂર નેતા અને મહિલાઓની ભાગીદારી હોય. આ સમિતિ નિશ્ચિત સમયમાં પોતાના રિપોર્ટ આપે, ત્યાર બાદ આ જાહેર ચર્ચા-વિમર્શ આગળની કાર્યવાહી માટે આધાર બની શકે છે. આપણે પોતાના વિચારોમાં વ્યાપક પરિવર્તન લાવવાની જરૂર છે.

ભારતીય મીડિયા

વર્તમાન સમયમાં ભારતીય મીડિયા સંકટમાં છે. સમગ્ર મીડિયા સામે વિશ્વસનીયતાને ટકાવી રાખવાના ગંભીર પ્રશ્ન ઊભા છે. સંપાદકોનું સ્થાન મૅનેજરોએ લીધું છે, ઉપરાંત ગૉસિપ અને સનસનીખેજની ભરમારે તટસ્થ સમાચારોને માધ્યમોમાંથી ગાયબ કરી નાંખ્યા છે. આ પ્રક્રિયામાં નિષ્પક્ષતાને નુકસાન પહોચ્યું છે. એક તરફ પ્રિન્ટ મીડિયા મુશ્કેલીમાં છે, તો બીજી તરફ ઇલેક્ટ્રૉનિક મીડિયાનો કેટલોક ભાગ નિયંત્રણથી બહાર જતો રહ્યો છે. પ્રેસ કાઉન્સિલ નબળી છે તો ઇલેક્ટ્રોનિક મીડિયા તેનાથી પણ વધુ નબળું અને અનિયંત્રિત છે. ઝડપથી વધી રહેલું સોશિયલ મીડિયા નિયંત્રણના ઢાંચાથી મુક્ત છે. તે ખૂબ જ બેજવાબદારીભર્યું, વિવાદાસ્પદ, ચહેરાવિહીન અને માત્ર સ્વઅર્થમાં વિભાજિત હોઈ શકે છે. તે અનેક વાર અફવા અને ષડ્‌યંત્રને ફેલાવે છે, જેનાથી હિંસા અને અશાંતિ ભડકે છે.

આજના મીડિયાનું નેતૃત્વ એવા હાથોમાં છે, જેમને સાચા સમાચાર પારખવાની ચિંતા થતી નથી, તેઓ ન્યૂઝ બ્રેક કરવામાં જ પરોવાયેલા છે. બાકીનું મીડિયા બ્રેકિંગ ન્યૂઝનો સતત પીછો કરીને તેને એક વ્યક્તિગત વાસ્તવિકતા બનાવી દે છે, જે વાસ્તવિક સત્યથી ખૂબ દૂર હોય છે. મીડિયાની એકમેક સાથેની સ્પર્ધા ભડકાઉ ટિપ્પણી અને ગપગોળાને ફેલાવે છે. પરિણામે તથ્યોની તપાસ વિના જ મીડિયા-ટ્રાયલ શરૂ થઈ જાય છે. માહિતીની ખરાઈ કરવાની જરૂરી પ્રક્રિયા નષ્ટ થવાથી સંસ્થા અને વ્યક્તિગત પ્રતિષ્ઠા થોડી જ ક્ષણોમાં ધ્વસ્ત થઈ જાય છે. વ્યક્તિ અને સંસ્થા નિર્દોષ સાબિત થાય તે પહેલાં જ તેમને આરોપી તરીકે દોષી ઠહેરાવી દેવામાં આવે છે. આ બધામાં સૌથી વિચિત્ર બાબત એ છે કે સમાચારનું સરળતાથી રાજકીયકરણ કરવામાં આવે છે. રાજકીય પક્ષ અને વૈચારિક જૂથ ભાવનાઓને ભડકાવી અને તેની સાથે રમત રમવા માટે મેદાનમાં આવી જાય છે. આવા બેજવાબદારીભર્યાં રિપોટિંગ, સ્ટિંગઑપરેશન અને સ્રોતવિહીન વીડિયોક્લિપના અગણિત દાખલાઓ સામાન્ય વ્યક્તિ પણ ગણાવી શકે એટલા છે. કોકરાઝાર અને મુઝફ્‌રનગરનાં રમખાણોને શરૂ કરવામાં અને તેને ફેલાવવામાં સોશિયલ મીડિયા જવાબદાર હતું. ‘રાશોમન પરીક્ષણ’ના એ દિવસો અત્યારે વીતી ચૂક્યા છે, જ્યારે પત્રકારો માટે ખબરનાં તમામ પાસાંને જાણવાં આવશ્યક હતાં .... તમે જોયું હશે કે થોડા વખત પહેલાં કાયદાની વિદ્યાર્થિનીની જાતીય છેડતી થઈ હતી, તેના પ્રકરણમાં આરોપી બનાવવામાં આવેલા ન્યાયમૂર્તિ ગાંગુલી વિશે મીડિયામાં કેવું રિપોર્ટિંગ કરવામાં આવ્યું હતું. ન્યાયમૂર્તિનો પીછો કરવામાં આવ્યો હતો અને ત્યારબાદ પીડિતાએ આગળ આવીને ગવાહી આપવાનો જ ઇન્કાર કરી દીધો.

‘ઇંબેડેડ ખબર’ની શરૂઆત ઇરાક યુદ્ધના કવરેજ દરમિયાન અમેરિકન સરકારે કરી હતી. ભારતીય મીડિયાની મુખ્ય ધારાએ બે વર્ષ અગાઉ રામલીલા મેદાનમાં અન્ના હજારેના આમરણાંત ઉપવાસ અને તે પછીની ઘટનાઓનાં કવરેજ દરમિયાન તેની બેશર્મીથી નકલ કરી હતી. જો કે ઘણું સારું રિપોર્ટિંગ અને તટસ્થ વિશ્લેષણોની પ્રશંસા કર્યા વિના પ્રેસને આરોપીના પાંજરામાં ઊભું કરવું પણ યોગ્ય નથી.

કૉર્પોરેટ દુનિયા સાથે વિશેષાધિકારમાં ઉતાવળ પણ ચિંતાનો વિષય છે, જે જાહેરખબરોના જોરે અભિવ્યક્તિનું ગળું રૂંધી નાંખવા માંગે છે. કેટલાંક તથાકથિત વિવાદિત પુસ્તકો અને ફિલ્મો પર પ્રતિબંધ મૂકવો એ સામાન્ય બાબત થઈ ગઈ છે. આવાં પુસ્તકો અને ફિલ્મો પર દેશના એક વર્ગની લાગણીને ઠેસ પહોંચાડવાનો આરોપ લગાવવામાં આવે છે. જ્યારે સત્ય તો એ છે કે તે કથિત વર્ગ અને તેનાં કારણ ક્યારે ય સામે આવતાં નથી. એવો જ એક મુદ્દો એમ.એફ. હુસૈનનો પણ હતો. તેમને ત્યાં સુધી હેરાન કરવામાં આવ્યા હતા, જ્યાં સુધી તેમણે દેશ છોડી ન દીધો. નૈતિક પોલીસ બેખોફ થઈને ડર ફેલાવે છે. ભા.જ.પ., કૉંગ્રેસ તૃણમુલ કૉંગ્રેસ, સમાજવાદી પાર્ટી અને વામપંથી જેવા રાજકીય દળના હથિયારધારી ગુંડાઓ પોતાના વિરોધીઓ પર કહેર બનીને તૂટી પડે છે અને તેમની હત્યા કરવામાં પણ પાછા પડતા નથી. આનાથી અનિયંત્રિત ભાષા અને વર્તનનું ચલણ વધ્યું છે. દુર્ભાગ્યે આ પ્રકારના વર્તનને મીડિયા હંમેશાં વધુ પડતું મહત્ત્વ આપે છે. ચર્ચાનું સંચાલન એ રીતે કરવામાં આવે છે. જેથી લાગણીને ભડકાવાનું, આદર્શ નીતિથી જોડાયેલા સત્યને છુપાવનારું અને ભ્રમ વધારનારું સાબિત થાય.

મીડિયા પર નજર જરૂરી

આ વર્તારાની નકારાત્મક અસર થઈ હોવા છતાં લાગે છે કે આપણી સરકાર મીડિયાનું નિયમન કરવાની જરૂરિયાત સમજતી નથી. આવું કરવાથી અભિવ્યક્તિની આઝાદી પર લગામ લાગી જશે ? આ પણ એક દંભ છે. અમેરિકામાં ‘ફેડરલ કમ્યૂિનકેશન કમિશન’ છે, જે મીડિયા સંબંધિત માપદંડો પર નજર અને ફરિયાદનું નિરાકારણ કરે છે. બ્રિટન પોતાના ‘બ્રૉડકાસ્ટ કંમ્પ્લેટ કમિશન’ની પુનઃરચના કરી રહ્યું છે. અન્ય દેશોમાં પણ આ રીતે સંસ્થાઓ કાર્યરત છે. આ મામલે ભારત અનોખો દેશ છે, જેની પાસે મીડિયાની ફરિયાદ માટે પોતાની કોઈ કાયદાકીય સંસ્થા નથી. પ્રસાર ભારતીની રચના થઈ, ત્યારે ફરિયાદ-આયોગ અને વ્યાવસાયિક ચૅનલો માટે પ્રસારણ-આયોગની રચનાનો પ્રસ્તાવ હતો. તેનાથી પ્રસાર ભારતી અને વ્યાવસાયિક ચૅનલોના માટે બે જુદી-જુદી સંસ્થા હોવાની ગેરસમજણ ઊભી થઈ હોત. તે માટે ફરિયાદની આયોગની રચનાને જ રદ કરી દેવામાં આવી અને પ્રસારણ-આયોગની રચનાની પ્રક્રિયા આગળ જ ન વધી. પરિણામે ભારતમાં ફરિયાદ માટે કોઈ ઔપચારિક પ્રસારણ સંસ્થા નથી. આ ખૂબ મોટી કમી છે. પ્રિન્ટ અને ઇલેક્ટ્રૉનિક મીડિયા માટે એક જ ફરિયાદ-આયોગની રચનાનું સૂચન અવ્યાવહારિક છે. બંને મીડિયા પોતાના ચારિત્ર્યમાં એકબીજાથી બિલકુલ અલગ છે. એક સાથે બંને મીડિયાનું ભાર વાહન કરનારી પ્રસ્તાવિત સંસ્થા ખુદ પોતાના જ ભાર નીચે આવીને ખતમ થઈ જશે.

જાહેર પ્રસારણ સેવાના પ્રત્યે સરકારની ઉદાસીનતા તેની છૂપી દુશ્મનીનો હિસ્સો છે. આ દુશ્મની વધુ હાનિકારક સાબિત થઈ છે. જાહેર પ્રસારણ સેવાની ભૂમિકાને સંભવત : ભારતમાં સમજવામાં જ આવી નથી. જવાહલાલ નેહરુએ ૧૯૪૮માં બંધારણસભાને જણાવ્યું હતું કે, બી.બી.સી.ની જેમ જ આકાશવાણીને સ્વાયત્તતા આપવામાં આવશે. પરંતુ આવું થઈ ન શક્યું. જો કે શરૂઆતનાં વર્ષોમાં આકાશવાણી એક હદ સુધી સ્વતંત્ર હતી. પરંતુ સમય સાથે તે સરકારનું ભોપું બનતી ગઈ. શરૂઆતમાં માહિતી અને પ્રસારણમંત્રી ડૉ. કેસકરના નેતૃત્વમાં સંસ્કૃતનિષ્ઠ, હિન્દીને સરકારી ભાષાને દરજ્જો આપવાનો મૂર્ખતાભર્યો નિર્ણય કરવામાં આવ્યો. આ નિર્ણયે સૌને નારાજ કર્યા. તેનાથી અધિકારિક ભાષા માટે તમામ ભારતીય ભાષા, વિશેષ કરીને ઉર્દૂથી ઉધાર લેવાની જરૂરિયાતના અનુચ્છેદ ૩૫૧ જનાદેશની અવગણના કરી. સાથે જ સંચારના બદલે સમજની જટિલતાને વધારવાનું કામ કર્યું.

સરકારી મીડિયા

કટોકટી દરમિયાન ઇંદિરા ગાંધીએ આકાશવાણીની સંહિતા ખતમ કરી દીધી હતી. પ્રાઇવેટ મીડિયાને સરકાર વિરોધી માનવામાં આવતું હતું. એવું કહેવામાં આવતું કે તે માલિકોના એકાધિકાર સાથે જ ‘જૂટ પ્રેસ’ના હાથની કઠપૂતળી છે. તે માટે આકાશવાણીને ઔપચારિક રીતે સરકારી નોકર જાહેર કરી દેવામાં આવી હતી. કટોકટીના અનુભવનો બોધપાઠ લઈને જનતા પાર્ટીની સરકારે પ્રસારણના સંદર્ભમાં એક સ્વાયત્ત સંસ્થાને આકાર આપવા માટે એક સમિતિની રચના કરી હતી. ૧૯૭૮માં તે સમયે માહિતી અને પ્રસારણમંત્રી લાલકૃષ્ણ અડવાણીએ જણાવ્યું હતું કે, “આને સ્વાયત્તતા પર સૂચન આપવાનું કામ સોંપવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ તેમણે ‘સ્વતંત્રતા’ની ભલામણ કરી છે.”

અંતે, ૧૯૮૦માં પ્રસાર ભારતી કાયદો પસાર થયો, પરંતુ સુપ્રીમ કોર્ટર્ના ૧૯૯૫ના એક ફેંસલાને લઈને સાત વર્ષ સુધી એટલે કે ૧૯૯૭ સુધી તે લાગુ ન થઈ શક્યો. વિવિધ પક્ષોના પારસ્પરિક વિવાદમાં થોડાં વધુ સંશોધન પસાર થયાં. પરંતુ ત્યાર બાદ પણ પ્રસાર ભારતીનો આર્થિક બાબતોમાં અને ઉપરી પદનો આધાર સરકાર પર જ રહ્યો. આ એક ખૂબ જ અટપટો ઠરાવ હતો, પરંતુ તેમ છતાં તે પહેલ હતી. મુશ્કેલી એ છે કે પ્રસાર ભારતીને ક્યારે ય તક જ ન આપવામાં આવી. તે દરમિયાન સપાટી પર જે ચિત્ર આવ્યું તે એ હતું કે પ્રસાર ભારતી માહિતી-પ્રસારણ મંત્રાલય અને અધિકારીના નિયંત્રણ ધરાવનારી એક સરકારી સંસ્થા છે. જથ્થાબંધ માત્રામાં નિમણૂક થયેલા સરકારી કર્મચારીઓથી તે બની છે. માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલયે હાલમાં જ એક મુખ્ય કાર્યકારી અધિકારી(સીઇઓ)ના કારણે વિવાદનો સામનો કરવો પડ્યો. જો કે, અત્યારે સ્થિતિ જૈસે થેની છે.

દેશના બહુવર્ગીય સમાજની સેવા કરવા માટે પ્રસાર ભારતી જરૂરી છે. પ્રાઇવેટ ચૅનલ વ્યાવસાયિક હોવાના કારણે તે પોતાની જરૂરિયાત માટે જાહેરાત પર અવલંબે છે, જે ટીઆરપી અને રેટિંગ પર નિર્ભર છે. એવામાં તે ચૅનલ પર શું પ્રસારિત કરવામાં આવે એ જાહેરખબરની જરૂરિયાતને લઈને નક્કી થાય છે. પરિણામે તેના દ્વારા લોકપ્રિય રમત, મનોરંજન અને બજારમાં માલ અને સેવાઓનો ઉપભોગ કરનારાની જરૂરિયાતોને પૂરી કરવા માટેના જ કાર્યક્રમ પ્રસારિત કરવામાં આવે છે.

વર્તમાન માપદંડના મુજબ દેશની ૩૦ ટકા વસતી ગરીબીની રેખા નીચે જીવન ગુજારે છે. જ્યારે બીજા ૩૦ ટકા તેની ઉપર છે. દરેક ગ્રાહક એક નાગરિક છે, પરંતુ દરેક નાગરિક ગ્રાહક નથી. પરંતુ કડવું સત્ય એ છે કે ગરીબના હિસ્સામાં માહિતી અને જ્ઞાન એટલું જ પહોંચે છે જેમ કોઈ અમીરના ભોજનના ટેબલ પરથી કોઈ ટુકડો કોઈ ગરીબની થાળીમાં પડ્યો હોય. એક ગરીબ વ્યક્તિને પ્રીતિ ઝીંટા અને નેસ વાડિયાના વચ્ચે થયેલા ઝઘડા પર કલાકો થતી ચર્ચાબાજી અને વગર કામની માહિતીમાં શું રસ હોઈ શકે છે?

જો કે સમાચારની રીતે પ્રસાર ભારતી સારો સ્રોત છે, અહીંયાં ગંભીરતાથી રિપોર્ટિંગ કરવામાં આવે છે, પરંતુ બદનસીબે સંસદ, મીડિયા, જાહેરખબર દાતા અને મનોરંજન જગત તેનો પ્રયોગ કરતા નથી. પ્રસાર ભારતીનો એક દુષ્પ્રભાવ એ રહ્યો છે કે ટેલિવિઝને રેડિયોને ગળી લીધો છે. આકાશવાણી એક ગરીબ સંબંધી બન્યો છે. દેશ માટે આ મોટું નુકસાન છે. તેની નજર રાખી શકાય તેવી સેવાઓ મોટા ભાગે નેસ્તનાબૂદ થઈ ગઈ છે. સ્થાનિક પ્રસારણને અગાઉથી રોકી દેવામાં આવ્યાં હતાં, ત્યાં કોઈ જ પરિવર્તન આવ્યું નથી. એફએમ ચૅનલનો મનોરંજન ચૅનલના ક્ષેત્રમાં વિસ્તાર થયો છે. સ્થાનિક ચૅનલ સમાચારના કેટલાંક બુલેટિન સુધી જ મર્યાદિત છે.

મીડિયામાં માહિતી અને પ્રસારણ-મંત્રાલયની કોઈ ભૂમિકા નથી. તેનાથી મોટા ભાગના અંગ જેમ કે ફિલ્મ-ડિવિઝન, ડિરેક્ટર ઑફ ઑડિયો-વિઝ્‌યુઅલ પબ્લિસિટી વિભાગ સ્વાયત્ત નિકાસ થઈ શકે છે. રોજબરોજની માહિતીની જરૂરિયાતને વિભાગના મંત્રાલયોના હવાલે કરી દેવી જોઈએ. યુ.પી.એ. સરકારના માહિતી અને પ્રસારણમંત્રી મનીષ તિવારીએ ખૂબ પ્રામાણિકતા સાથે એ વાતને સ્વીકાર કર્યો હતો કે, “હવે સમય આવી ચૂક્યો છે કે મંત્રાલયનો અંત લાવી દેવામાં આવે. આ સમયે સુસંગત રાષ્ટ્રીય સંચારનીતિની જરૂરિયાત છે, જે રાષ્ટ્રીય આદર્શ વાક્ય ‘સત્યમેવ જયતે’ હોવા છતાં ગાયબ છે.”

સનસનાટી અને પક્ષપાત

અગાઉ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે મીડિયાના મોટા હિસ્સામાંથી વિષયવસ્તુ ગાયબ થઈ ચૂકી છે. તેનું સ્થાન રાજકીય પક્ષપાત અને સનસનીખેજ સમાચારોએ લીધું છે. પાકિસ્તાનમાં આતંકવાદી હાફિઝ સઇદ સાથે વેદપ્રતાપ વૈદિકની મુલાકાત પર ચૅનલોનું રાષ્ટ્રવાદી ગાંડપણથી કોઈને શું મળવાનું હતું? આ ઘટનાના મૂલ્યાંકન માટે કોઈએ વૈદીકની રાજનીતિ અને બાબા રામદેવ સાથે તેમના ઘનિષ્ટતાથી સહમત થવાની જરૂર નથી. એક પત્રકાર તરીકે ભારતના સૌથી મોટા દુશ્મન સાથે તેમને એક સનસનીખેજ મુલાકાત લેવાની તક મળી, તેમાં કોઈ ગુનો નથી. તેમાં એવું કશું નથી જેથી હાફિઝ સઇદ કે પાકિસ્તાન તેનો દૂરુપયોગ કરે. એ મુદ્દો અલગ છે કે તે મુલાકાતની વાતચીત ખૂબ નબળી હતી. તેમાં મહત્ત્વના મુદ્દા પર વાત થઈ નહોતી, ન તો તેમાં કોઈ એવું તત્ત્વ હતું, એટલે વૈદિકે તેમની નબળાઈનો ઉપયોગ કર્યો. જે પણ હોય તેમને ગદ્દાર ઠેરવીને સતત તેમનો પીછો કરવો અને જેલમાં નાંખવાની માંગ સદંતર જ ખોટી હતી.

ઍન્કર્સ અને આલોચકો દ્વારા એવા પ્રશ્નો ખૂબ જ વિચિત્ર લાગતા હતા કે, તેઓ કોની મંજૂરીથી ગયા હતા? તેઓ અમુક પ્રશ્નોને પૂછવામાં કેમ નિષ્ફળ રહ્યા? અને શું તેઓ વડાપ્રધાનના દૂત બનીને ત્યાં ગયા હતા? જો પત્રકારને કોઈ વ્યક્તિની મુલાકાત લેવા માટે કોઈ અધિકારીથી મંજૂરી લેવી પડે, એવું હોય તો પત્રકારત્વની દુકાનને તત્કાલ તાળાં લગાવી દેવાં જોઈએ. ભારતીય અને અમેરિકી પત્રકારોએ પ્રભાકરન અને ઓસામા બિન લાદેનની મુલાકાત લીધી જ હતી. ‘ડેજર્ટ સ્ટૉર્મ’નું રિપોર્ટિંગ કરવા માટે સી.એન.એન.ના પત્રકાર પીટર ઑરનેટ બગદાદમાં હાજર હતા, તે અમેરિકામાં ખૂબ જ શરમજનક ઘટના હતી અને દુનિયા માટે તે ખૂબ જ લાભકારક સાબિત થઈ.

આ મુદ્દે સરકારે સ્પષ્ટ કરી દીધું છે કે વૈદિકે પોતાના મરજીથી કામ કર્યું છે. સરકારનો આ મુલાકાત સાથે કોઈ જ સંબંધ નથી. ભા.જ.પે. ખરેખર બેવડો માપદંડ રાખ્યું હતું. ગત દિવસોમાં દિલ્હીના કેટલાક વિશ્લેષકોના કશ્મીરમાં હુર્રિયત નેતાઓના સંપર્કની વાતને દેશદ્રોહની રીતે રજૂઆત કરવામાં આવી હતી. દુઃખદ વાત એ હતી કે કેટલાક રિપોર્ટર કશ્મીર પર વૈદિકની ટિપ્પણીને લઈને તેમને રાષ્ટ્રવિરોધી દર્શાવવામાં વ્યસ્ત હતા, જ્યારે આ ટિપ્પણી બિલકુલ તર્કસંગત હતી.

હું જૂના જમાનાનો પત્રકાર છું અને નવા સોશિયલ મીડિયા વિશે કશું જ જાણતો નથી. પરંતુ હું વડાપ્રધાનના તમામ નોકરશાહોને અને સામાન્ય લોકોને ટિ્‌વટર દ્વારા સીધા સંદેશ મોકલવાના અપીલથી ચિંતિત છું. આ લોભ સર્વશક્તિમાન થવાનો ભ્રમ પેદા કરે છે. આમ આદમી પાર્ટીએ ટિ્‌વટર અને એસ.એમ.એસ. દ્વારા શાસન ચલાવવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો. આમ આદમી પાર્ટીનો આ નિર્ણય મનોરંજક હતો, પરંતુ તેનાથી કશું હાંસલ થનારુ નહોતું. લોકો સાચે જ સંપ્રભુ છે, પરંતુ આપણે મૂર્ખ ટોળાથી ચેતતાં રહેવું જોઈએ.

વર્તમાન સમયમાં લાગે છે કે મીડિયા ચોથો સ્તંભ નથી, બલકે પ્રથમ સ્તંભ બની ગયો છે. કાર્યપાલિકા, વિધાયક અને ન્યાયપાલિકા હવે તેના પછી આવે છે. સંચારક્રાંતિએ પોતાની અંદર ખૂબ તાકાત મેળવી લીધી છે. તેનો જવાબદારીપૂર્વક ઉપયોગ થવો જોઈએ. અંતે મીડિયા સમયના ભીતર સત્ય લોકો સુધી પહોંચાડવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે. તેણે પોતાના શક્તિ અનુસાર જવાબદારીને નિર્વાહ કરવાની છે. મીડિયાએ માત્ર કમાણીની દૃષ્ટિએ આગળ વધવાના બદલે પોતાના મૂળ ઉદ્દેશ્યોની તરફ પાછા ફરવું જોઈએ.

sem-3 punita mam p:-12 ass.ment

આચાર સંહિતા એટલે શું?

ચૂંટણી આચાર સંહિતા નો મતલબ ચૂંટણી પંચની સૂચના છે, જે ચૂંટણી પૂર્ણ થાય ત્યાં સુધી દરેક પક્ષ અને તેના ઉમેદવાર દ્વારા પાલન કરવામાં આવે છે. જો ઉમેદવાર આ નિયમોનું પાલન નહીં કરે, તો ચૂંટણી પંચ તેની વિરુદ્ધ કાર્યવાહી કરી શકે છે, તેને ચૂંટણી લડતા અટકાવી શકે છે, ઉમેદવાર સામે  FIR નોંધાવી શકે છે અને જો તે દોષી સાબિત થાય છે, તો તેને જેલમાં પણ જવું પડે છે.

ચૂંટણી માટે દેશભરમાં સરકાર અને વહીવટીતંત્રને અનેક નિયંત્રણો પસાર કરે છે અને તેની સાથે આચાર સંહિતા લાગુ કરવામાં આવે છે. ચૂંટણી પૂરી થાય ત્યાં સુધી તે પક્ષના સભ્યો માટે આચાર સંહિતા લાગુ કરવી ફરજિયાત બની જાય છે. ઉપરાંત, સામાન્ય નાગરિકને તેનો અમલ પણ કરવો પડે છે. જો સામાન્ય નાગરિક આચારસંહિતા નો ભંગ કરે તો તેને પણ નિયમ અનુસાર સજા અથવા દંડ થઈ શકે છે.

આચાર સંહિતા એટલે શું એ તો તમને ખબર પડી ગઈ હશે પરંતુ આચાર સંહિતા ના નિયમો પણ જાણવા જરૂરી છે જે નીચે મુજબ છે.

આચાર સંહિતા ના નિયમો

1. સામાન્ય નિયમો

• ચૂંટણી ની આચાર સંહિતા લાગુ થયા પછી મુખ્યમંત્રી અથવા મંત્રી કોઈ જાહેરાત કરી શકતા નથી,

• પાર્ટી કે પછી કોઈ વ્યક્તિ ચૂંટણી માટે ઝુંબેશ ચલાવી શકે નહિ, અને જમીનની પૂજા કરી ન શકે.

• કોઈ પણ પક્ષ પ્રોગ્રામ કરે તો પ્રોગ્રામ ની કિંમત સરકારી ખર્ચ માંથી લેવામાં આવતી નથી

• કોઈ સરકારી ખર્ચે પ્રોત્સાહન આપી શકે નહીં.

• જાહેર માં કોઈ પણ પક્ષ તેના પ્રચાર માટે બેનરો અથવા પોસ્ટરો મૂકી શકે નહીં.

• કોઈ પક્ષ રાજકીય સ્થળે બેઠક કરી શકે નહીં.

• સરકારી વાહનોનો ઉપયોગ ફક્ત ઘરેથી પ્રસ્થાન માટે થઈ શકે છે.

• જો કોઈ વ્યક્તિ અથવા પક્ષ આચાર સંહિતાનું ઉલ્લંઘન કરે છે, તો તેની સામે કોઈ કાયદેસરની કાર્યવાહી કરવામાં આવે છે, તેમને જેલ અથવા દંડ ભરવો પડશે.

2. ઘોષણાના નિયમો

• પોલીસને રેલીનો સમય, સ્થળ અને રેલી ક્યાં લઈ જવાની છે તે નક્કી કરવા દો

• રેલીનું આયોજન એવી રીતે કરો કે ટ્રાફિકમાં કોઈ સમસ્યા ન સર્જાય.

• જો એક જ રાજકીય પક્ષો એક જ દિવસે સરઘસ સૂચવતો હોય તો પહેલા પોલીસને જાણ કરવી જોઈએ.

• રેલી કે પ્રચાર ની પ્રક્રિયામાં કોઈપણ ગેરકાયદેસર અથવા દુરુપયોગની વસ્તુ નો ઉપયોગ કરી શકો નહીં.

3. રાજકીય બેઠકો માટે નિયમો

• સભાની માહિતી અને સ્થળ પોલીસ અધિકારીઓને જાણ કરવી જોઈએ.

• જો આ તમારી પ્રથમ બેઠક છે, તો લાઉડ સ્પીકરનો ઉપયોગ કરવાની પરવાનગી મેળવવી.

• જો મિટિંગમાં કોઈ વિક્ષેપ આવે તો તેને સુધારવા માટે આયોજકોએ પોલીસને મદદ કરવી જોઈએ.

4. ચૂંટણીના દિવસના નિયમો

• ચૂંટણી સ્ટાફને ઓળખકાર્ડ અથવા બિલ આપવું જરૂરી છે.

• બેલેટ પર મતદારોની કાપલીમાં કોઈ પક્ષ નું નિશાન નથી તેની ખાતરી કરો.

• મતના દિવસ પહેલાં 24 કલાક પહેલા કોઈને પણ દારૂ નું વિતરણ કરી શકાતું નથી.

• મતદાન મથકમાં અથવા તેની આસપાસ કોઈપણ પ્રકારની ભીડને મંજૂરી ન આપો.

લાઉડ સ્પીકરના ઉપયોગ પર પ્રતિબંધ

પરિણામો જાહેર ન થાય ત્યાં સુધી મીટિંગ્સ અને વાહનો માટે લાઉડ સ્પીકર્સનો ઉપયોગ પ્રતિબંધિત હોઈ છે. તદનુસાર, તેઓનો ઉપયોગ ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં સવારે 6 થી 11 અને શહેરી ક્ષેત્ર માં સવારે 6 થી 10 સુધી કરવામાં આવશે.

રાજકીય પક્ષોની વર્તણૂક અને પ્રવૃત્તિઓ પર નજર રાખવા માટે સુપરવાઈઝર્સની દેખરેખ રાખવામાં આવે છે.

ચુટણી પંચ દ્વારા ઈલેકશન દરમિયાન કોઈ પણ અપ્રિય ઘટના ન બને અને ઈલેક્શન શાંતિપૂર્ણ થાય એ હેતુસર આચારસહિતા લગાવવામા આવે છે. આચારસંહિતાએ ચુટણીપંચ દ્વારા રાજકીય પક્ષો અને ઉમેદવારો માટે જાહ્રેર કરવામા આવતી એક ગાઈડલાઈન છે, જેનુ પાલન દરેક પક્ષો અને ઉમેદવારોએ કરવુ પડે છે. વિધાનસભાની ચુટણીમા આચારસહિતા સમગ્ર રાજ્યમા લાગુ પડે છે જ્યારે લોકસભાની ચુટણીમા આચારસહિતા સમગ્ર દેશમા લાગુ પડે છે. 

ચુટણી પંચ દ્વારા જાહેર કરવામા આવેલા દિશા નિર્દશો પાલન કરવામા જો રાજકીય પક્ષો અને ઉમેદવારો નિષ્ફળ જાય તો તેમના પર કાયદાકીય કાર્યવાહી થઈ શકે છે અથવા તો તેમની ટિકીટ પણ રદ થઈ શકે છે. અથવા કેટલાક કેસોમા તો જેલની સજા પણ થઈ શકે છે. આચારસહિતા દરમ્યાન કોઈ પણ પ્રકારની નાણાકીય મંજુરી કે જાહેરાત કરી શકાતી નથી. રોડ રસ્તાઓ બનાવવા કે પીવાના પાણી માટે સુવિધાઓ આપવા વચન આપી શકાતા નથી. સરકારી વહીવટમા અથવા તો જાહેર ક્ષેત્રોમા કોઈપણ પ્રકારની નિમણુક કરી શકાતી નથી. શાશક પક્ષના તરફેણમા મતદારો પ્રભાવિત થાય એવા પગલા લેવામા આવતા નથી. કોઈ શિલાન્યાસ, લોકાર્પણ કે ભુમિપુજનની કામગીરી થઈ શકતી નથી. આચારસહિતા દરમ્યાન કોઈપણ પાર્ટીનો ઉમેદવાર કે પક્ષ એવા કામ કરી શકે નહી કે જેને કારણે અલગ અલગ જ્ઞાતિ, ધર્મ તથા જુદા જુદા સમુદાયો વચ્ચે મતભેદ થાય, રાજકીય પક્ષૉ અને ઉમેદાવારોની વિશેની નકારાત્મક વાતો અને કામ બાબતોની ટીકાઓ મર્યાદામા રહીને કરી શકે છે. આચારસહિતા દરમિયાન નવી યોજનાઓની જાહેરાત થઈ શક્તિ નથી. વોટીંગના દિવસે પોલીગ બુથથી ૧૦૦ મીટરના અંતરમા ચુટણી પ્રચાર થઈ શક્તો નથી. તથા કોઈ પણ પક્ષ વર્તમાનપત્ર અને બીજી જાહેરાતો માટે સરકારી તિજોરીમાથી ખર્ચ કરી શકતુ નથી તથા કોઈપણ સભાના આયોજન કરતા પહેલા સ્થાનિક સતાવાળાને જાણ કરવાની રહેશે અને રેલીઓ કે સરઘસો કાઢવી કે લાઉડસ્પીકરનો ઉપયોગ કરવા માટે અગાઉથી મંજુરી લેવી જરૂરી હોય છે. ઈલેકશન કમિશનની આ ગાઈડલઈનુ પાલન દેશના દરેક પક્ષ અને દરેક ઉમેદવારોએ કરવુ પડે છે. 

ચૂંટણીની જાહેરાત થતાંની સાથે જ તત્કાળ 'આદર્શ આચારસંહિતા' એટલે કે મોડલ કોડ ઑફ કન્ડક્ટ અમલમાં આવી જાય છે અને ચૂંટણી પ્રક્રિયા પૂર્ણ ન થાય, ત્યાર સુધી અમલમાં રહે છે.

જે મુજબ રાજકીય પક્ષો અને ઉમેદવારો 'શું કરી શકે' અને 'શું ન કરી શકે' તેની માર્ગદર્શિકા આપવામાં આવી છે.

જ્યાર સુધી આચારસંહિતા લાગુ રહે, ત્યાર સુધી સરકાર કોઈ 'નીતિ વિષયક નિર્ણય' ન લઈ શકે.

આ માર્ગદર્શિકા અંતિમ નથી હોતી, પરંતુ કેન્દ્રીય ચૂંટણી પંચ સમયાંતરે અને જરૂર ઊભી થાય તે મુજબ 'નિર્દેશ' બહાર પાડે છે.

જો કોઈ એક પક્ષ કે નાગરિકને લાગે કે 'આદર્શ આચારસંહિતા'નો ભંગ થઈ રહ્યો છે, તો તે ચૂંટણી પંચના દરવાજા ખખડાવી શકે છે.

ઉમેદવાર જ્ઞાતિ-જાતિ કે કોમની લાગણીઓને ઉશ્કેરે તેવી ભાષા ન વાપરી શકે અને તેના આધારે મતદાતાને આકર્ષવાનો પ્રયાસ ન કરી શકે.

મંદિર, મસ્જિદ કે ચર્ચ જેવાં ધાર્મિક સ્થળોનો ઉપયોગ ચૂંટણી પ્રચાર માટે ન કરી શકે.

મતદાતાને મત આપવા માટે 'પ્રત્યક્ષ કે અપ્રત્યક્ષ' રીતે 'નાણાકીય કે અન્ય કોઈ રીતે' મત આપવા માટે લાલચ ન આપી શકે.

મતદાન સમાપ્ત થાય તેના 48 કલાક પૂર્વે ચૂંટણી પ્રચારના પડઘમ શાંત પડી જાય છે, આ ગાળા દરમિયાન ઉમેદવાર 'ડોર-ટુ-ડોર' પ્રચાર કરી શકે છે, પરંતુ સામૂહિક પ્રચાર-પ્રસારના માધ્યમો ઉપર જાહેરાત ન આપી શકે.

જોકે, ફેસબુક, ટ્વિટર અને વૉટ્સઍપ જેવા સોશિયલ નેટવર્કિંગ પ્લેટફોર્મ્સને કારણે તેની અસરકારકતા ઘટી ગઈ છે.

કેન્દ્ર સરકાર કે રાજ્ય સરકાર મતદારોને 'આકર્ષિત' કે 'પ્રભાવિત' કરી શકે તેવી જાહેરાત ન કરી શકે. આ સિવાય લોકહિતની કોઈ યોજનાનું લોકાર્પણ, ખાતમુહૂર્ત કે ઉદ્ઘાટન ન કરી શકે.

સત્તામાં રહેલો પક્ષ સરકારી સંશાધનોનો ઉપયોગ પક્ષના ચૂંટણી પ્રચાર અભિયાન દરમિયાન ન કરી શકે. 'સરકારી અને પ્રચારના કામ' એકસાથે ન કરી શકે.

જો સરકાર દ્વારા પ્રજાના પૈસે જાહેરાત આપવામાં આવે તો તેને આદર્શ આચારસંહિતાના ભંગ સમાન ગણવામાં આવે છે.

ત્યારબાદ તમામ સરકારી સંસાધનો (જાહેર મેદાન, હેલિપેડ, સરકારી પ્રસાર માધ્યમો ઉપર પ્રચાર સમય) વગેરે ઉપર તમામ માન્યતા પ્રાપ્ત પક્ષોનો અધિકાર સમાનપણે રહે છે.

તમામ તબક્કાનું મતદાન પૂર્ણ ન થઈ જાય, ત્યારસુધી ઈવીએમ (ઇલેક્ટ્રોનિક વોટિંગ મશીન)ને સીસીટીવી, કેન્દ્રીય સુરક્ષાબળ અને બહુસ્તરીય સુરક્ષાની વચ્ચે સીલબંધ રૂમમાં સુરક્ષિત રીતે સાચવી રાખવામાં આવે છે.

કેન્દ્રીય ચૂંટણી પંચના નિર્દેશ પ્રમાણે, અંતિમ તબક્કાનું મતદાન પૂર્ણ થાય, તે પછી જ ઍક્ઝિટ પોલ્સ બહાર પાડી શકાય છે.

અંતિમ તબક્કાના બેથી ત્રણ દિવસની અંદર મતગણતરી હાથ ધરવામાં આવે છે.

#..History of Gujarat samachar..

⚫ આવો જાણીએ ,ગુજરાત સમાચાર વિશેની થોડી માહિતી...

Pinterest

Gujarat samachar 15-08-1947 | Vintage newspaper, How to memorize ... search on Google..

⚫ગુજરાત સમાચાર એ એક ગુજરાતી ભાષાનું દૈનિક અખબાર છે.

⚫ગુજરાત સમાચાર ગુજરાત રાજ્યમાં પ્રકાશિત થતું એક મુખ્ય ગુજરાતી અખબાર (દૈનિક સમાચારપત્ર) છે. આ વર્તમાન પત્રનું મુખ્ય કાર્યાલય ખાનપુર, અમદાવાદ શહેરમાં આવેલું છે તેનું વિતરણ અમદાવાદ, વડોદરા, સુરત, રાજકોટ, ભુજ સિવાય મુંબઈ તેમ જ ન્યૂ યોર્કથી પ્રકાશિત કરવામાં આવે છે.

🔹પ્રકાર :-  દૈનિક અખબાર

🔹ફોર્મેટ :-  બ્રોડશીટ માલિકો લોક પ્રકાશન લિમિટેડ

🔹સ્થાપક :- શાંતિલાલ શાહ

🔹પ્રકાશક :-  શ્રેયંસ શાહ

🔹સંપાદક :-  બાહુબલી શાહ

🔹સ્થાપના વર્ષ :-  1932

🔹ભાષા :-  ગુજરાતી

🔹મુખ્ય મથક :-  અમદાવાદ , ગુજરાત

🔹પરિભ્રમણ :-  4,642,000

                    ( ભારતીય રીડરશિપ સર્વે 2014)

🔹વેબસાઇ :-  ગુજરાત સમાચાર .com

◾આ સમાચાર પત્ર ની સ્થાપના 1932 માં શાંતિલાલ શાહ દ્વારા કરવામાં આવી હતી. તેનો પ્રથમ અંક 19 જાન્યુઆરી 1932 ના રોજ પ્રકાશિત થયો હતો. 

◾ગુજરાત સમાચાર એ ટેલિવિઝન ચેનલ ડિસેમ્બર, 2012 માં એક ગુજરાતી ન્યૂઝ ચેનલ જીએસટીવી પણ શરૂ કરી હતી. 

🔷 જેમાં કોલમનિસ્ટ ના નામ નીચે મુજબ છે :

▪️અજિત પોપટ , પીટ પત્રકાર, લેખક અને કટારલેખક

▪️અનિલ ચાવડા , કવિ, લેખક અને કટાર લેખક

▪️બકુલ ત્રિપાઠી , વિનોદી નિબંધકાર, લેખક અને કટાર લેખક

▪️હરદ્વાર ગોસ્વામી , કવિ, લેખક અને કટારલેખક

▪️જય વસાવડા , લેખક અને કટારલેખક

▪️જોરાવરસિંહ જાદવ , લેખક, લોકસાહિત્યકાર અને કટાર લેખક

▪️કુમારપાલ દેસાઈ , લેખક, વિવેચક, સંપાદક, પત્રકાર અને કટાર લેખક

▪️મકરંદ મહેતા , લેખક, ઇતિહાસકાર અને કટાર લેખક

▪️પ્રવિણ દરજી , લેખક અને કટારલેખક

▪️રાજેશ વ્યાસ , કવિ, લેખક અને કટાર લેખક

▪️વિનોદિની નીલકંઠ , લેખક, કટારલેખક અને નવલકથાકાર 🏵️

🌸 નામ  :- પૂજા વિજયભાઈ પ્રજાપતિ

🌸 રજી. નં :- ૧૨૦૦૫૨૧૦ 

🌸 સેમેસ્ટર :- ૨ 

🌸 રજાઓનો ઉપયોગ....